تفسیر المیزان و اسباب نزول

بررسی و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »المیزان« اثر علامه طباطبایی است. وی برای اسباب نزول اهمیّت چندانی قایل نیست و برای آن، جایگاه ویژه ای در نظر نگرفته و آن را در »بحث روایی« بیان می کند و همان گونه که روایات تفسیری را گاه بحث می کند، روایات شأن نزول را نیز مورد نقد و تحلیل قرار می دهد. استنباط و اجتهاد شخصی راویان، وجود روایات متناقض، وجود نقل به معنی و نفوذ اسرائیلیات از مهم ترین علل بی توجّهی علامه به روایات اسباب نزول است. به نظر ایشان، تنها روایاتی مدار اعتبارند که متواتر و یا قطعی الصدور باشند. نیز مجرّد قول صحابه و تابعین حجّیت ندارد. از سوی دیگر ایشان معتقد است که اسباب نزول، موجب انحصار آیات قرآن کریم در همان مورد خاص نگشته، بلکه آیات قرآن، عام و شامل تمام انسانها در هر عصر و زمان خواهد بود. نیز بر این باور است که هیچ مانعی ندارد چند سبب نزول، باعث نزول یک آیه شود.  سبک علامه در نقل روایات اسباب نزول، اغلب به شیوه تفصیلی و مستند و با ذکر منبع و گاه اجمالی و به صورت غیر مستند است.  ترجیح روایت موافق با ظاهر قرآن، ترجیح سبب نزول با تاریخ و ترجیح بر اساس اتفّاق نظر فریقین ملاکهای ترجیح سبب نزول در المیزان است وی در نقد و تحلیل اسباب نزول از مفهوم آیه، سیاق آیات، ضرورت کلامی و فقهی و سند روایات منصفانه و به دور از تعصّب های مذهبی استفاده می کند.